Η καρνιτίνη είναι ένα παράγωγο αμινοξέων, που δημιουργείται από το ανθρώπινο σώμα και πιο συγκεκριμένα από το συκώτι και τα νεφρά μέσα από των συνδυασμό των αμινοξέων λυσίνη και μεθειονίνη. Το σώμα έχει την δυνατότητα να αποθηκεύσει την καρνιτίνη στα νεφρά για χρήση μεταγενέστερα, αλλά και να την αποβάλει μέσα από το ουροποιητικό σύστημα σε περίπτωση που η συγκέντρωσή της είναι υψηλή. Η πιο κοινή μορφή που βρίσκουμε στο ανθρώπινο σώμα και συνήθως καταναλώνεται μέσα από συμπληρώματα διατροφής είναι η L-καρνιτίνη, αλλά υπάρχει και σε άλλες μορφές όπως είναι η ακετυλο L-καρνιτίνη, που έχει νεύρο-προστατευτικές ιδιότητες, η D-καρνιτίνη, που είναι τοξική για το ανθρώπινο σώμα και μειώνει την απορρόφηση άλλων μορφών καρνιτίνης, η L-τρυγική L-καρνιτίνη, που βρίσκουμε στα αθλητικά συμπληρώματα διατροφής για μυϊκή αποκατάσταση και η προπιονυλ-L-καρνιτίνη, που παρουσιάζει παυσίπονες και αντιρρευματικές ιδιότητες και προασπίζει την καρδιακή υγεία.
Η κύρια λειτουργία της L-καρνιτίνης είναι η συμμετοχή της στην διάσπαση του λίπους παρέχοντας ενέργεια για τις λειτουργίες του κυττάρου. Επίσης, συμβάλει στην απομάκρυνση αποβλήτων από το κύτταρο. Ερευνητικές μελέτες που ακόμα είναι σε εξέλιξη δείχνουν ότι η χρήση συμπληρωμάτων διατροφής ενισχύουν τα επίπεδα L-καρνιτίνης στην καρδιακή ανεπάρκεια και κατά επέκταση βελτιώνουν την καρδιακή και κυκλοφορική υγεία, ενώ μειώνουν την εκδήλωση συμπτωμάτων όπως είναι η στηθάγχη και οι αρρυθμίες. Σε ότι αφορά την καρκινογένεση, σε ορισμένες περιπτώσεις παρατηρείται μείωση στα επίπεδα L-καρνιτίνης των ασθενών, λόγω χημειοθεραπείας, με αποτέλεσμα η χρήση συμπληρωμάτων να μειώνει την εκδήλωση κόπωσης και αδυναμίας. Έρευνες σε πρώιμα στάδια αυτή την περίοδο μελετούν την επίδραση της L-καρνιτίνης στην μείωση της καταστροφής των ιστών του σώματος που προκαλεί η χημειοθεραπεία. Νεφρικές και υπατικές ασθένειες μπορεί να προκαλέσουν μείωση στα επίπεδα L-καρνιτίνης στο σώμα και η χρήση συμπληρωμάτων μπορεί να βελτιώσει την λειτουργία αυτών των οργάνων.
Η μακροχρόνια χρήση συμπληρωμάτων L-καρνιτίνης δεν φαίνεται να επηρεάζει αρνητικά τους περισσότερους ανθρώπους αλλά ορισμένοι μπορεί να παρουσιάσουν παρενέργειες, όπως στομαχικό πόνο, αναγούλα, εμετό και διάρροιες. Επίσης, κάποιοι έχουν παρατηρήσει ότι το σώμα τους εκκρίνει μια μυρωδιά ‘ψαρίλας’, όπως το περιγράφουν. Υπάρχουν κάποιες έρευνες οι οποίες υποστηρίζουν ότι υψηλά επίπεδα L-καρνιτίνης μπορεί να προκαλέσουν αρτηριοσκλήρυνση. Τα συμπληρώματα L-καρνιτίνης μπορεί να αλληλεπιδράσουν με μερικά αντιβιοτικά ή αντισπασμωδικά φάρμακα και καλό είναι προτού αρχίσουμε να λαμβάνουμε το συμπλήρωμα της L-καρνιτίνης να συζητήσουμε με τον γιατρό που μας παρακολουθεί.
Σε γενικές γραμμές ένας υγιής άνθρωπος δεν έχει ανάγκη να καταναλώσει συμπληρώματα L-καρνιτίνης, καθώς το σώμα του παράγει επαρκή ποσότητα για να καλύψει τις καθημερινές του ανάγκες. Επίσης, ζωικά τρόφιμα όπως το ψάρι, το κόκκινο κρέας και τα πουλερικά είναι πλούσιες πηγές L-καρνιτίνης. Ένα άτομο το οποίο έχει μια πλήρης και ισορροπημένη λαμβάνει περίπου 60-180 mg L-καρνιτίνης ημερησίως, ενώ για κάποιον που ακολουθεί μια vegan διατροφή υπολογίζεται ότι λαμβάνει 10-12 mg L-καρνιτίνης ημερησίως. Το γεγονός ότι τα νεφρά έχουν την δυνατότητα να αποθηκεύουν L-καρνιτίνης η χρήση συμπληρωμάτων είναι ανούσια για έναν υγιή άνθρωπο. Σε ότι αφορά τις αθλητικές επιδόσεις η χρήση συμπληρωμάτων L-καρνιτίνης υποτίθεται ότι βελτιώνουν το περιβάλλον των μυών σε αυξημένη αθλητική δραστηριότητα, αλλά δεν υπάρχουν επαρκή επιστημονικά στοιχεία που να υποστηρίζουν αυτή την άποψη. Σε ότι αφορά το αδυνάτισμα υπάρχουν ορισμένες έρευνες που υποστηρίζουν ότι η χρήση συμπληρωμάτων L-καρνιτίνης ενισχύουν την απώλεια. Σε γενικές γραμμές φαίνεται ότι συμβάλει θετικά στην απώλεια του βάρους, αλλά δεν μπορεί να αντικαταστήσει επ ουδενί λόγω την ισορροπημένη διατροφή σε συνδυασμό με την άσκηση.
Η χρήση συμπληρωμάτων L-καρνιτίνης έχει θετική επίδραση σε ορισμένους ανθρώπους που παρουσιάζουν έλλειψη, αλλά στους περισσότερους είναι περιττή, καθώς το σώμα τους παράγει επαρκή ποσότητα. Καλό θα ήταν για κάποιον με υποκείμενες ασθένειες να μιλήσει με τον γιατρό του πριν αρχίσει να καταναλώνει συμπληρώματα L-καρνιτίνης. Ενώ φαίνεται να έχει θετική επίδραση στην απώλεια βάρους και στις αθλητικές επιδόσεις, περισσότερες έρευνες θα πρέπει να γίνουν πριν καταλήξουμε σε οριστικά συμπεράσματα.
Καραγιάννης Νικόλαος BSc, SRD, MPhil
Διαιτολόγος – Dietitian
