Τα οφέλη που έχει η υγεία μας όταν ακολουθούμε την χορτοφαγική διατροφή έχουν αναφερθεί και εξυμνηθεί σε πολλά άρθρα επιστημονικών περιοδικών, βιβλίων, περιοδικών και εφημερίδων. Οι γιατροί συστήνουν στους ανθρώπους να λιγοστέψουν την κατανάλωση του κρέατος, ενώ οι έρευνες ενεθάρρυναν επίσης την αύξηση της χρήσης των λαχανικών και των φρούτων στη διατροφή μας για την μείωση διαφόρων ασθενειών και κυρίως του κινδύνου της ανάπτυξης καρκίνου. Το να ακολουθήσει όμως κάποιος ένα διαιτολόγιο που βασίζεται αποκλειστικά στις φυτικές ίνες, απαιτεί πολύ καλή γνώση βασικών αρχών της διατροφής, προκειμένου να μην εμποδιστεί η πρόσληψη βασικών θρεπτικών συστατικών.
Οι άνθρωποι υιοθετούν τη χορτοφαγία για ποικίλους λόγους, όπως για παράδειγμα: η θρησκεία τους, η κουλτούρα τους, ηθικές και ιδεολογικές αντιλήψεις (ζωοφιλία), υγεία, περιβαλλοντολογικές-οικολογικές και οικονομικές αντιλήψεις. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η χορτοφαγία συχνά να μην είναι απλά μια διατροφική συνήθεια, αλλά μία φιλοσοφία που επηρεάζει τον τρόπο ζωής του ατόμου. Υπάρχει ποικιλία στους τύπους χορτοφάγων που υπάρχουν και έτσι κάποιοι από αυτούς αποφεύγουν το κρέας, κάποιοι απορρίπτουν το κρέας, το ψάρι και τα οστρακοειδή, ενώ κάποιοι άλλοι απορρίπτουν οτιδήποτε ζωικής προελεύσεως (όπως είναι τα γαλακτοκομικά και τα αυγά).
Ο πληθυσμός των χορτοφάγων είναι αρκετά ετερογενείς και υπάρχουνε οφέλη και μειονεκτήματα σε αυτή την επιλογή. Η ευημερία ενός χορτοφάγου θα εξαρτηθεί από το πόσο ισορροπημένη είναι η συγκεκριμένη διατροφή που ακολουθούν. Σε γενικές γραμμές οι χορτοφάγοι εμφανίζονται να έχουν χαμηλότερη θνησιμότητα σε περίπτωση χρόνιας πάθησης καθώς και χαμηλότερη ποσοστό ρίσκου να προσβληθούν από χρόνιες ασθένειες. Παρόλα αυτά είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι αυτοί που επιλέγουν να αποβάλουν το κρέας από τη διατροφή τους είναι πιθανό να αλλάξουν και άλλες πτυχές του τρόπου ζωής και διατροφής τους, π.χ. αυξημένη κατανάλωση φρούτων, λαχανικών και σιτηρών; να μην καπνίζουν; να καταναλώνουν λιγότερο αλκοόλ (απ’ ότι είναι η μέση κατανάλωση) και να είναι πιο δραστήριοι. Ακόμη είναι υπό διερεύνηση το κατά πόσο η έλλειψη κατανάλωσης κρέατος επηρεάζει το ήδη υγιές προφίλ αυτών των ανθρώπων ή είναι τελικά αποτέλεσμα όλων των παραγόντων που αναφέρθηκαν παραπάνω. Σε γενικές γραμμές φαίνεται ότι όλοι αυτοί οι παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο.
Η χορτογαφική δίαιτα παρουσιάζεται να έχει χαμηλότερα ποσοστά κορεσμένων λιπαρών οξέων και να είναι υψηλή σε σύνθετους υδατάνθρακες, φυτικές ίνες, φρούτα και λαχανικά, σε σχέση με την διατροφή των κρεατοφάγων. Η χορτοφαγική δίαιτα είναι γενικά χαμηλή σε λίπος, όπου προσφέρει 30 με 35% της ημερησίας συνολικής ενέργειας που καταναλώνεται, και το ποσοστό κορεσμένων λιπαρών οξέων δεν ξεπερνά το 5 με 7% της συνολικής ενέργειας που καταναλώνεται. Συνεπώς, η χορτοφαγική διατροφή είναι πιο κοντά στην υγιεινή, ισορροπημένη διατροφή, σε σχέση με την κρεατοφαγική διατροφή.
Οι χορτοφάγοι παρουσιάζονται να έχουν χαμηλότερο δείκτη σωματικής μάζας (αναλογία βάρους-ύψους), αλλά αυτό δεν έχει επιβεβαιωθεί από όλες τις έως τώρα έρευνες. Παρουσιάζονται επίσης να έχουν χαμηλότερα ποσοστά χοληστερίνης και τριγλυκεριδίων στο αίμα, χαμηλότερα επίπεδα υπέρτασης και καρδιαγγειακά προβλήματα σε σχέση με τους μη χορτοφάγους. Πιο συγκεκριμένα, μια έρευνα του 1998, παρουσίασε ότι οι χορτοφάγοι έχουν στο αίμα τους υψηλότερα επίπεδα αντιοξειδωτικών ουσιών και συνεπώς ενισχυμένη λειτουργία του αμυντικού συστήματος σε σχέση με τους μη χορτοφάγους. Παλαιότερες έρευνες έχουν δείξει ότι οι χορτοφάγοι έχουν χαμηλότερα επίπεδα θνησιμότητας σε όλες τις μορφές του καρκίνου σε σχέση με τους μη χορτοφάγους. Σε πέντε έρευνες όπου συγκρίνανε χορτοφάγους με μη χορτοφάγους με παρόμοιο τρόπο ζωής, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι χορτοφάγοι είχαν 24% λιγότερες πιθανότητες θνησιμότητας από καρδιαγγειακά προβλήματα, αλλά δεν βρέθηκε σημαντική διαφορά στην θνησιμότητα για καρκίνους όπως του στομάχου, του παχέος εντέρου, των πνευμόνων, του μαστού και προστάτη. Μια άλλη έρευνα παρουσίασε ότι οι χορτοφάγοι έχουνε λιγότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν διαβήτη και πέτρα στη χολή. Επίσης η χορτοφαγική δίαιτα παρουσιάστηκε να μειώνει την πρόοδο της χρόνιας νεφρικής ανεπαρκείας.
Παρά τα θετικές συνέπειες της χορτοφαγικής δίαιτας, αυτοί οι άνθρωποι κινδυνεύουν να έχουν μια διατροφή που δεν είναι πλήρης με κάποια απαραίτητα για τον οργανισμό στοιχεία, όπως είναι για παράδειγμα ο σίδηρος και το ασβέστιο, ιδιαίτερα για ομάδες ατόμων όπως είναι τα βρέφη, τα παιδιά και οι γυναίκες που κυοφορούν ή θηλάζουν.
Νικόλαος Καραγιάννης BSc, SRD, MPhil
Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
