Στην πρώτη μου επαφή με τους ασθενείς μου, αυτό το οποίο τονίζω σε όλους εκείνους, οι οποίοι πάσχουν από παχυσαρκία, είναι ότι θα ήταν καλύτερα να μείνουν στα κιλά στα οποία είναι και να μην κάνουν καμία προσπάθεια να αδυνατήσουν, παρά να ξαναπάρουν τα κιλά τα οποία θα χάσουν, διότι κάτι τέτοιο θα είχε πολύ άσχημες επιπτώσεις στον μεταβολισμό τους. Μια πρόσφατη έρευνα όμως, μας δείχνει ότι υπάρχουν συγκεκριμένες αιτίες και διεργασίες που οδηγούν στην υπερφαγία και κατ’ επέκταση στην αυξομείωση του βάρους μας. Σύμφωνα με αυτή την έρευνα λοιπόν, οι εναλλαγές μεταξύ κατανάλωσης απλών γεύσεων (μέρες που κάνουμε δίαιτα) και περισσότερο σύνθετων γεύσεων (μέρες που δεν κάνουμε δίαιτα), μπορεί να προκαλέσει την εγκεφαλική λειτουργία με τέτοιο τρόπο, ώστε να οδηγήσει σε υπερκατανάλωση, ψυχικό στρες και συμπτώματα ανάλογα με αυτά της αποτοξίνωσης εξαρτημένων ανθρώπων από αλκοόλ ή ναρκωτικά. Η έρευνα, που έγινε στο ινστιτούτο Scripps Research της Αμερικής, έδειξε ότι όταν η διατροφή εναλλάσσεται μεταξύ τροφίμων τα οποία είναι λιγότερο λιπαρά και εύγευστα και τροφίμων τα οποία είναι λιπαρά και περισσότερο εύγευστα, αυτό οδηγεί στην αυξημένη κατανάλωση γλυκών, στη μείωση της κατανάλωσης φαγητού και στην παρουσία συμπτωμάτων απεξάρτησης παρόμοιας με αυτή των ναρκωτικών ουσιών.
Για αυτή την έρευνα η ομάδα των επιστημόνων χώρισε ποντίκια σε δύο ομάδες. Αυτά τα οποία βρίσκονταν στην πρώτη ομάδα ανακύκλωναν την διατροφή τους σε πέντε μέρες απλού φαγητού και δύο μέρες φαγητού υψηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη, ενώ η δεύτερη ομάδα των πειραματόζωων κατανάλωνε καθημερινά απλό φαγητό. Η ποσότητα φαγητού που μπορούσε να καταναλώσει η κάθε ομάδα ήταν απεριόριστη. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι τα ποντίκια με τις εναλλαγές στην διατροφή τους, όταν κατανάλωναν το απλό φαγητό, δεν έβαζαν ιδιαίτερη προσπάθεια στο να φάνε. Επίσης, απέφευγαν καταστάσεις που θα αύξαναν τα επίπεδα στρες και κατανάλωναν λιγότερο φαγητό, απ’ ότι συνήθως. Από την άλλη, όταν τους δίνονταν το φαγητό με την επιπρόσθετη ζάχαρη, τα επίπεδα στρες επέστρεφαν στο φυσιολογικό, αλλά έτρωγαν πολύ περισσότερο απ’ όσο χρειάζονταν. Αντιθέτως, τα ποντίκια με την καθημερινή κατανάλωση απλού φαγητού δεν έδειξαν διαφορές στην συμπεριφορά τους.
Στη συνέχεια, οι επιστήμονες μελέτησαν τα επίπεδα μιας ουσίας που προκαλεί στρες (Corticotropin-Releasing Factor, CRF), η οποία βρίσκεται σε μια περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται αμυγδαλή και συμμετέχει μεταξύ άλλων στις συναισθηματικές αντιδράσεις, όπως για παράδειγμα ο φόβος, το στρες και η ανησυχία. Οι επιστήμονες πρόσεξαν ότι τα ποντίκια με την κυκλική διατροφή είχαν πέντε φορές υψηλότερα επίπεδα CRF, σε σχέση με τα ποντίκια που είχαν σταθερή διατροφή, ενώ τα επίπεδα της CRF επέστρεφαν στα φυσιολογικά επίπεδα όταν τους δίνονταν η διατροφή που ήταν εμπλουτισμένη με ζάχαρη. Αυτό το οποίο δήλωσαν οι επιστήμονες είναι ότι η κατανάλωση γλυκών, ενώ προσπαθούμε να μειώσουμε το βάρος μας, μας προκαλεί αλλαγές στα επίπεδα στρες και δημιουργείται ανησυχία χωρίς να συμβαίνει κάτι ουσιαστικά ανησυχητικό ή απλά γινόμαστε πιο επιρρεπείς σε καταστάσεις που προκαλούν στρες. Επίσης, όταν οι επιστήμονες παραχώρησαν στα ποντίκια με την κυκλική διατροφή μια ουσία (R121919) που εμποδίζει την δράση της CRF παρατήρησαν ότι όλα τα συμπτώματα των συγκεκριμένων ποντικιών εξαφανίστηκαν με αποτέλεσμα να μειωθούν τα επίπεδα του στρες, να μειωθεί η κατανάλωση της εμπλουτισμένης τροφής με ζάχαρη και να δείχνουν περισσότερο ενθουσιασμό με την κατανάλωση του απλού φαγητού.
Αυτή η έρευνα μας δίνει σημαντικές πληροφορίες που διαφωτίζουν τους λόγους που πολλοί ασθενείς, με μεγαλύτερα ή μικρότερα προβλήματα βάρους, αποτυγχάνουν στο να διατηρήσουν το βάρος το οποίο χάνουν, με αποτέλεσμα να ζουν αυτή την ασταμάτητη αυξομείωση του βάρους τους μέσα στα χρόνια, το οποίο έχει αρνητικές επιπτώσεις τόσο στον μεταβολισμό τους, αλλά και στη ψυχική τους υγεία.
Καραγιάννης Νικόλαος BSc, SRD,MPhil
Διαιτολόγος – Dietitian
