Νικόλαος Καραγιάννης BSc, SRD, MPhil
Διαιτολόγος – Dietitian
«Δίαιτες αποτοξίνωσης: οι ευεργετικές ιδιότητες και οι παγίδες των detox diets»
Οι δίαιτες αποτοξίνωσης ή όπως είναι γνωστές ως detox diets (προέρχεται από την αγγλική λέξη detoxification που σημαίνει αποτοξίνωση) είναι ένας τρόπος που πολλοί άνθρωποι επιλέγουν να χάσουν βάρος ή απλά να αποβάλουν τοξίνες από το σώμα τους, με απώτερο σκοπό να αισθανθούν καλύτερα και να έχουν περισσότερη ενέργεια για να ανταπεξέλθουν στην καθημερινότητα τους. Οι δίαιτες αποτοξίνωσης, όμως σήμερα θυμίζουν περισσότερο ένα μύθο του μάρκετινγκ, παρά μια υγιεινή διατροφική επιλογή, και αυτό γιατί οι περισσότερες οδηγούν σε μια ταχεία απώλεια βάρους, χωρίς όμως να καλύπτουν τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται ο οργανισμός μας.
Οι τοξίνες είναι χημικές ή δηλητηριώδεις ουσίες που έχουν αρνητικές επιπτώσεις στο σώμα μας. Το σώμα μας δέχεται τοξίνες από την περιβαντολλογική μόλυνση, το κάπνισμα, τα φυτοφάρμακα που χρησιμοποιούνται, τα προσθετικά στο φαγητό, αλλά και από την άστατη διατροφή και το αλκοόλ. Όταν αυτές οι τοξίνες αυξάνονται στο σώμα μας μπορούν να προκαλέσουν διάφορα προβλήματα στην υγεία μας, όπως είναι αύξηση του σωματικού μας βάρους, κυτταρίτιδα, πονοκεφάλους, ανθυγιεινή όψη του δέρματος, φούσκωμα, κόπωση, μειωμένη δραστηριότητα του αμυντικού συστήματος, πόνους και γενική υπολειτουργία του οργανισμού. Συνεπώς η «φιλοσοφία» των detox diets είναι η αποβολή των τοξίνων με απώτερο σκοπό να αισθανθούμε καλύτερα.
Οι detox diets περιλαμβάνουν πολλές και διαφορετικές μεθόδους για να αποτοξινωθεί το σώμα μας οι οποίες περιλαμβάνουν από σάουνα και χαλαρωτικά μασάζ έως και πιο ακραίες μεθόδους, όπως είναι το κλύσμα και η ολοκληρωτική νηστεία από φαγητό για μερικές μέρες. Επίσης, στο εμπόριο υπάρχουν σκευάσματα τα οποία δηλώνουν ότι μπορούν να βοηθήσουν τη διαδικασία της αποτοξίνωσης και συνήθως βρίσκονται σε μαγαζιά που προμηθεύουν συμπληρώματα διατροφής και είδη υγιεινής διατροφής. Πολλές detox diets, σε γενικές γραμμές, επιτρέπουν την κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, οσπρίων, ξηρών καρπών, τσαγιών με βότανα και άπλετες ποσότητες νερού. Σε αντίθεση, τρόφιμα όπως το σιτάρι, τα γαλακτοκομικά, το κρέας το ψάρι, τα αυγά, η καφεΐνη, το αλκοόλ, το αλάτι, η ζάχαρη και τα βιομηχανοποιημένα σκευάσματα, όπως είναι τα αλλαντικά και τα αναψυκτικά (αγαπημένα τρόφιμα για πολλούς), απαγορεύονται.
Η πραγματικότητα είναι ότι πολλοί επιστήμονες υγείας θεωρούν ότι το σώμα είναι σε θέση να αποβάλει τις τοξίνες μέσα από το συκώτι, τους πνεύμονες, τα νεφρά και το δέρμα επαρκώς χωρίς την βοήθεια μιας detox diet. Επίσης, οι detox diets που είναι ιδιαίτερα αυστηρές μπορούν να οδηγήσουν στην υποβιταμίνωση και σε προβλήματα υγείας. Για παράδειγμα, με την αποβολή των γαλακτοκομικών προϊόντων από τη διατροφή μας για μεγάλα χρονικά διαστήματα θα έχουμε έλλειψη ασβεστίου, με αποτέλεσμα να εκθέτουμε τον εαυτό μας στη πιθανότητα εμφάνισης της οστεοπόρωσης. Από την άλλη, αυτά τα οποία προτείνουν οι detox diets, όπως η υψηλή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, και κατά συνέπεια η αυξημένη κατανάλωση αντιοξειδωτικών ουσιών, έχουν τη δυνατότητα να βελτιώσουν το αμυντικό μας σύστημα και την όψη του δέρματος. Παράλληλα, η αυξημένη κατανάλωση νερού θα μειώσει τους πονοκεφάλους και η αυξημένη κατανάλωση φυτικών ινών σε σχέση με την κατανάλωση λίπους θα μας δώσει ενέργεια. Σε ότι αφορά την απώλεια βάρους, είναι λογικό επακόλουθο αυτού του τύπου της δίαιτας, εφόσον με την αποβολή των γαλακτοκομικών προϊόντων, του κρέατος και των σιτηρών και την αντικατάσταση αυτών με φρούτα και λαχανικά, οι θερμίδες που καταναλώνουμε μειώνονται κατά πολύ και συνεπώς, η απώλεια βάρους είναι αναπόφευκτη.
Από τη μία, λοιπόν, οι detox diets μπορούν να προωθήσουν πολλές θετικές συνήθειες στη διατροφή ενός ατόμου, όπως είναι η αυξημένη κατανάλωση φρούτων, λαχανικών και νερού, αλλά από την άλλη πολλά σημαντικότατα διατροφικά στοιχεία εξαιρούνται, με αποτέλεσμα η απώλεια βάρους να είναι παροδική και με το που επιστρέφουμε στις παλιές διατροφικές μας συνήθειες το βάρος να επανέρχεται. Επιπρόσθετα, υπάρχουν παρενέργειες από αυτού του είδους τις δίαιτες, όπως πονοκέφαλοι, κούραση και ίλιγγοι, που δεν είναι αποτέλεσμα της αποτοξίνωσης άλλα της έλλειψης φαγητού. Επίσης, σε ακραίες καταστάσεις παρουσιάζονται διαταραχές σίτισης και όσο κάποιος ακολουθεί μια detox diet δεν μπορεί να έχει ενεργή κοινωνική ζωή.
Εκεί, λοιπόν, που καταλήγουμε είναι ότι είναι προτιμότερο να ακολουθήσουμε μια υγιεινή διατροφή και γενικότερα έναν υγιεινό τρόπο ζωής παρά να καταβάλουμε τον οργανισμό μας με τέτοιους ακραίους τρόπους απώλειας βάρους, οι οποίοι τελικά επιβαρύνουν, παρά ευνοούν το σύστημα μας.
