Νικόλαος Καραγιάννης BSc, SRD, MPhil
Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
«Αντιοξειδωτικές ουσίες: η φυσική θωράκιση του οργανισμού μας και το μυστικό της μακροζωίας»
Ο σύγχρονός τρόπος ζωής χαρακτηρίζεται από πληθώρα επιβαρυντικών παραγόντων για την ανθρώπινη υγεία. Παράγοντές όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση, το στρες και το κάπνισμα αποτελούν μερικούς από τους πιο βλαβερούς παράγοντες εξουδετέρωσής των αμυντικών μας μηχανισμών. Ως απάντηση σε αυτούς τους κινδύνους, η επιστήμη προβάλει τις ευεργετικές ιδιότητες των αντιοξειδωτικών ουσιών που βρίσκονται σε ορισμένα τρόφιμα. Το ενδιαφέρον για τα αντιοξειδωτικά είναι μεγάλο, διότι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι η μεγάλη αντιοξειδωτική δράση των φυσικών τροφών και η καλύτερη απορρόφησή τους από τον ανθρώπινο οργανισμό –σε σύγκριση με αυτή των φαρμάκων– είναι από τους κύριους παράγοντες, που οδηγούν στη μακροζωία.
Τι είναι οι αντιοξειδωτικές ουσίες
Οι αντιοξειδωτικές ουσίες είναι μόρια τα οποία μπορούν να επιβραδύνουν ή να εμποδίσουν την οξείδωση άλλων μορίων. Οξείδωση είναι μια χημική αντίδραση η οποία ουσιαστικά μεταφέρει ηλεκτρόδια από μια ουσία σε ένα οξειδωτικό μέσο. Αυτές οι χημικές αντιδράσεις δημιουργούν ελεύθερες ρίζες οι οποίες ξεκινούν αλυσιδωτές αντιδράσεις, που οδηγούν στην καταστροφή των κυττάρων μας, συμπεριλαμβανομένου και του γενετικού υλικού των κυττάρων. Αυτή η καταστροφή του γενετικού υλικού μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία καρκινικών κυττάρων και κατ’ επέκταση καρκίνου. Ο ρόλος των αντιοξειδωτικών ουσιών είναι συγκεκριμένα η ουδετεροποίηση αυτών των αλυσιδωτών αντιδράσεων ή και η καταστολή αυτών εξ’ αρχής.
Ποιες είναι οι αντιοξειδωτικές ουσίες
Μερικές από τις αντιοξειδωτικές ουσίες που υπάρχουν στη διατροφή μας είναι: η βιταμίνη Α, το βήτα καροτένιο, η βιταμίνη C, η βιταμίνη Ε, το σελήνιο και τα φλαβονοειδή. Οι βιταμίνες Α και Ε συγκαταλέγονται στις λιποδιαλυτές βιταμίνες οι οποίες για να απορροφηθούν πρέπει να καταναλωθούν παρουσία λίπους στην διατροφή και συνεπώς προϊόντα της βιομηχανίας τροφίμων με μηδέν λιπαρά καλό είναι να αποφεύγονται ή να καταναλώνονται με τρόφιμα που περιέχουν λίπος. Όσο για την βιταμίνη C και το βήτα καροτένιο είναι ουσίες τροφίμων που είναι ευαίσθητες τόσο στο φώς όσο και στην θερμότητα.
Τρόφιμα τα όποια είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικές ουσίες είναι κατά κύριο λόγο τα φρούτα και τα λαχανικά, όπως τα πορτοκάλια, οι φράουλες, τα βατόμουρα, τα κεράσια, ο αρακάς, το σπανάκι, η πιπεριά, η ντομάτα, το κουνουπίδι και το μπρόκολο. Υπάρχουν όμως και πολλά φρούτα και λαχανικά με μηδενική περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικές ουσίες, όπως είναι το αγγούρι. Ο γενικός κανόνας είναι ότι όσο πιο έντονα και σκούρα χρωματισμένο είναι το φρούτο και το λαχανικό τόσο πιο ουσιαστική είναι η δράση του. Πέρα από τα φρούτα και τα λαχανικά, αντιοξειδωτικές ουσίες εμπεριέχονται και σε τροφές που πρέπει να καταναλώνονται με σύνεση όπως το κόκκινο κρασί και η σοκολάτα, αλλά και το μέλι και το τσάι. Η μαύρη σοκολάτα, ενώ έχει έντονη αντιοξειδωτική δράση, η ανάμειξή της με γάλα καταστρέφει την αντιοξειδωτική της δράση. Σε ότι αφορά το μέλι, η αντιοξειδωτική του δράση είναι όσο αποτελεσματική, όσο αυτή των φρούτων και όσο πιο σκούρο είναι το χρώμα του, τόσο υψηλότερη η αντιοξειδωτική του αξία.
Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι τα αντιοξειδωτικά των φρούτων και των λαχανικών είναι διαφορετικά από αυτά που βρίσκουμε στα συμπληρώματα διατροφής. Αυτό υποστηρίζουν οι επιστήμονες του Ερευνητικού Κέντρου για τη Διατροφή του Πανεπιστήμιου της Βοστόνης. Σε πανεπιστημιακή έρευνα που έγινε σε 36 άτομα ηλικιών από 20 έως 40 και 60 έως 80, οι οποίοι τρεφόταν με φρούτα και λαχανικά καθημερινά -μεταξύ άλλων τροφών- φάνηκε ότι το επίπεδο των αντιοξειδωτικών στο αίμα τους ανέβηκε σημαντικά, σε σχέση με άτομα, τα οποία έπαιρναν μόνο συμπληρώματα διατροφής. Επίσης, πέρα από τις κλασσικές αντιοξειδωτικές ουσίες που συνήθως εμπεριέχονται στα συμπληρώματα διατροφής βρέθηκε ότι αυτά τα τρόφιμα εμπεριείχαν επιπλέον συστατικά τα οποία είναι άγνωστα και ενισχύουν την αντιοξειδωτική δράση στον οργανισμό μας.
Όλα λοιπόν τα παραπάνω συνηγορούν στην άποψη ότι η προστασία και η θωράκιση του σύγχρονου ανθρώπου έναντι του στρες και των επιβαρυντικών παραγόντων της καθημερινότητας θα πρέπει να έχουν ως βάση τη σωστή και ισορροπημένη διατροφή, η οποία θα πρέπει να περιλαμβάνει περισσότερα φρούτα, λαχανικά, όσπρια και δημητριακά και λιγότερο κόκκινο κρέας και ζωικό λίπος. Η κατανάλωση «αντιοξειδωτικών φυσικών τροφών» σε συνδυασμό με τη φυσική άσκηση και τον ύπνο, θεωρούνται ως οι τρεις βασικοί παράγοντες που επηρεάζουν τη μακροζωία.
