Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι πια κομμάτι της καθημερινότητας μεγάλου αριθμού ανθρώπων σε όλο τον κόσμο. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εκτιμά ότι 135 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πάσχουν από διαβήτη τύπου 2 και είναι πιθανό, μέχρι το έτος 2025, ο αριθμός αυτών που πάσχουν να ανέβει στα 200 έως 300 εκατομμύρια. H υπογλυκαιμία είναι ένα από τα συχνότερα προβλήματα στην καθημερινή αντιμετώπιση και θεραπεία του σακχαρώδη διαβήτη και γι’ αυτό το λόγο η γνώση των τρόπων αντιμετώπισής της είναι ζωτικής σημασίας.
Η υπογλυκαιμία αποτελεί μια συνεχή απειλή για τον ασθενή που πάσχει από διαβήτη, ιδιαίτερα όταν η χορήγηση ινσουλίνης είναι κομμάτι της θεραπευτικής του αγωγής. Αυτό οφείλεται στην πιθανότητα ότι η δράση της ινσουλίνης μπορεί να παραμερίσει τους μηχανισμούς που εξασφαλίζουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα να μην πέσουν πολύ χαμηλά.
Όταν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα πέφτουν πολύ χαμηλά το σώμα απελευθερώνει γλυκόζη από τις αποθήκες του μέσω της απελευθέρωσης μεγάλων ποσοτήτων αδρεναλίνης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την παρουσία προειδοποιητικών σημαδιών της υπογλυκαιμίας, όπως για παράδειγμα είναι ο ιδρώτας, τρέμουλο, τάση για εμετό, αυξημένοι καρδιακοί παλμοί και νευρικότητα. Όσο τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα μειώνονται, η εγκεφαλική λειτουργία μειώνεται με αποτέλεσμα ο ασθενής να παρουσιάζει σύγχυση, αποπροσανατολισμό, επιβράδυνση στην ομιλία και αυξημένη ταραχή και συχνά επιθετική συμπεριφορά (ανάλογη με αυτή της μέθης). Σε πιο ακραίες περιπτώσεις ο ασθενής χάνει τις αισθήσεις του. Το φαινόμενο της υπογλυκαιμίας είναι δυσάρεστο αλλά δεν προκαλεί μακροχρόνια προβλήματα. Παρόλα αυτά μπορεί να αποβεί μοιραίο μετά από υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ ή αυξημένη χορήγηση ινσουλίνης. Επίσης, ο ασθενής που πάσχει από υπογλυκαιμία μπορεί να πνιγεί μέχρι θανάτου. Σε γενικές γραμμές, ο θάνατος νέων κάτω της ηλικίας των 30 ετών, λόγω υπογλυκαιμίας οφείλετε κατά κύριο λόγο στην υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.
Αιτίες που προκαλούν υπογλυκαιμία σε διαβητικού
- Παράλειψη ή καθυστέρηση γεύματος
- Ελλιπής κατανάλωση υδατανθράκων στο τελευταίο γεύμα
- Αυξημένη φυσική δραστηριότητα του ασθενή
- Υπερβολική χορήγηση ινσουλίνης
- Κατανάλωση αλκοόλ με άδειο στομάχι. Σε γενικές γραμμές τα συμπτώματα της μέθης μπορεί να εμποδίσουν έναν ασθενή να κατανοήσει την παρουσία υπογλυκαιμίας
Η υπογλυκαιμία μπορεί να διορθωθεί με την άμεση χορήγηση 15 με 20 γραμμαρίων ζάχαρης. Με το που θα επανέλθει ο ασθενής, επιπλέον υδατάνθρακες, πιο σύνθετης μορφής, πρέπει να καταναλωθούν άμεσα, όπως είναι ένα σάντουιτς, ένα ποτήρι γάλα ή δύο ή τρία ήμι-γλυκά μπισκότα. Με αυτό τον τρόπο θα απομακρυνθεί η πιθανότητα να ξανασυμβεί η υπογλυκαιμία άμεσα.
Για να μπορέσουν οι ασθενείς να αποφύγουν την πιθανότητα υπογλυκαιμίας θα πρέπει να λαμβάνουν προληπτικά μέτρα, όπως τα παρακάτω:
- Συχνό έλεγχο των επιπέδων σακχάρου στο αίμα και ιδιαίτερα πριν τον ύπνο για να αποφευχθεί πιθανή νυχτερινή υπογλυκαιμία.
- Σε περίπτωση που η γλυκόζη του αίματος φτάσει σε επικίνδυνα επίπεδα συνιστάται ψυχραιμία και άμεσο πλάνο αντιμετώπισης
- Ο ασθενής θα πρέπει πάντα να κουβαλά μαζί του μια ποσότητα υδατανθράκων για περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης (π.χ. ταμπλέτες γλυκόζης ή καραμέλες με γλυκόζη-ζάχαρη) και κάποια ταυτότητα που να δηλώνει ότι είναι διαβητικός
- Ο ασθενής θα πρέπει να γνωρίζει ότι η φυσική δραστηριότητα μειώνει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα και θα πρέπει να επιδιώκει την επιπλέον κατανάλωση υδατανθράκων πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τη φυσική δραστηριότητα
- Ο ασθενής θα πρέπει να γνωρίζει ότι η κατανάλωση αλκοόλ πρέπει πάντα να συνοδεύεται από την κατανάλωση τροφής και ποτέ δεν πρέπει να ξεπερνά τα επιτρεπτά όρια κατανάλωσης αλκοόλ. Μετά την κατανάλωση αλκοόλ καλό θα ήταν να καταναλώσει επιπλέον υδατάνθρακες πριν τον ύπνο
Είναι σημαντικό ο ασθενής να ενημερωθεί τόσο από τον ενδοκρινολόγο όσο και από τον κλινικό διαιτολόγο για όλα τα θέματα που σχετίζονται άμεσα με την ασθένεια του και τους τρόπους για την αντιμετώπιση της.
Νικόλαος Καραγιάννης BSc, SRD, MPhil
Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
