Με τον όρο ‘fast–food’ περιγράφουμε το έτοιμο ‘προς βρώσιν’ φαγητό που καταναλώνεται είτε στο ταχυφαγείο πώλησης ή σε άλλο χώρο, προσωπικό ή δημόσιο. Οι αρνητικές επιπτώσεις που προκαλεί στην υγεία είναι σε μεγάλο βαθμό επιβεβαιωμένες, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. Πολλά σύγχρονα ταχυφαγεία στους καταλόγους τους εμπεριέχουν την θερμιδική αξία αυτών που προσφέρουν, αλλά η ουσία δεν περιορίζεται μόνο στην θερμιδική αξία αλλά και στην διατροφική. Αυτά τα γεύματα που προσφέρονται είναι υψηλά σε αλάτι, ζάχαρη, κορεσμένο λίπος και trans λιπαρά, καθώς και σε μεταποιημένα συντηρητικά και συστατικά, ενώ είναι χαμηλά σε διατροφικά στοιχεία τα οποία έχουν θετική επίδραση στην υγεία μας.
Αρχικά σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο τα ανθυγιεινά στοιχεία που εμπεριέχονται στο fast–food φαίνεται να έχουν άμεσες επιπτώσεις. Αν το πρώτο γεύμα την ημέρας που κάνουμε έχει υψηλή περιεκτικότητα ζάχαρης, αυτό θα προκαλέσει πολύ πιο έντονη πείνα μέχρι να πάμε στο επόμενο μας γεύμα, σε σχέση με το καταναλώναμε ένα γεύμα με χαμηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη. Τρόφιμα και γεύματα με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη μειώνουν το αίσθημα του κορεσμού και προκαλούν αυξημένη παραγωγή ινσουλίνης με αποτέλεσμα να αισθανόμαστε πιο άμεσα και περισσότερο πεινασμένοι και αυτό με την σειρά του θα οδηγήσει σε υψηλότερη κατανάλωση θερμίδων στο επόμενο μας γεύμα, κοινώς υπερφαγία. Επίσης, η υψηλή κατανάλωση αλατιού φαίνεται να επηρεάζει άμεσα την φυσιολογική λειτουργία των αιμοφόρων αγγείων, ενώ παράλληλα προκαλεί κατακράτηση υγρών στο σώμα. Άτομα με υψηλή κατανάλωση fast–food έχουν χαμηλή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών στην διατροφή τους, εφόσον αυτά τα τρόφιμα δεν εμπεριέχονται σε επαρκείς ποσότητες από τα ταχυφαγεία, με αποτέλεσμα την ανεπαρκή κατανάλωση απαραιτήτων διατροφικών στοιχείων για την ομαλή λειτουργία του σώματος, όπως και αυτή των φυτικών ινών, που είναι απαραίτητες για την ομαλή λειτουργία του εντέρου. Το φαγητό που προσφέρεται στα ταχυφαγεία είναι εξαιρετικά εύγευστο, που σημαίνει ότι διασπάται πολύ εύκολα στο στόμα, δεν απαιτεί ιδιαίτερη μάσηση και ενεργοποιεί κέντρα στον εγκέφαλο τα οποία σχετίζονται με την ανταμοιβή πάρα πολύ γρήγορα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να εξοικειώνονται οι γευστικοί μας κάλυκες σε αυτές τις γεύσεις και κατά επέκταση να δημιουργηθεί μια αποστροφή προς τα φρέσκα, μη-βιομηχανοποιημένα τρόφιμα. Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι η κατανάλωση fast–food προκαλεί εθισμό.
Η κατανάλωση fast–food όταν είναι μακροπρόθεσμη έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να έχει πολύ αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία κάποιου, λόγω της υψηλής περιεκτικότητας σε αλάτι, ζάχαρη, κορεσμένο λίπος, trans λιπαρά, θερμίδες και επεξεργασμένα συστατικά και της χαμηλής περιεκτικότητας σε αντιοξειδωτικές ουσίες, φυτικές ίνες και άλλα σημαντικά συστατικά για την ομαλή λειτουργία του σώματος.
Χαμηλή κατανάλωση φυτικών ινών αυξάνει τις πιθανότητες εκδήλωσης δυσκοιλιότητας και εκκολπωμάτωσης του εντέρου, ενώ μειώνεται ο πληθυσμός των ‘καλών βακτηριδίων’ στο έντερο μας. Επίσης, η μακροχρόνια κατανάλωση fast–food έχει αποδειχτεί ότι αυξάνει τις πιθανότητες εκδήλωσης παχυσαρκίας, διαβήτη και καρδιοαγγειακών παθήσεων. Άλλες έρευνες που έχουν μελετήσει την επίδραση της μακροχρόνιας κατανάλωσης fast–food στο ανοσοποιητικό μας σύστημα έχουν παρουσιάσει αυξημένη παραγωγή φλεγμονών, αδυναμία αντιμετώπισης λοιμώξεων, αυξημένη καρκινογένεση και υψηλότερα επίπεδα εκδήλωσης αλλεργικών και αυτοάνοσων παθήσεων. Επίσης, σε εφήβους η μακροχρόνια κατανάλωση fast–food έχει βρεθεί ότι αυξάνει τις πιθανότητες εκδήλωσης άσθματος, ρινοκολπίτιδας και εκζέματος.
Η μακροχρόνια κατανάλωση fast–food έχει βρεθεί ότι επηρεάζει τις γνωστικές μας ικανότητες και μια διατροφή υψηλή σε λίπος και ζάχαρη μειώνει την μνήμη και την ικανότητα του εγκεφάλου να αφομοιώνει πληροφορίες, ενώ αυξάνει τις πιθανότητες εκδήλωσης παθήσεων όπως είναι το Αλτσχάϊμερ και το Πάρκινσον.
Μια μακροχρόνια διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα αλατιού προκαλεί αύξηση της αρτηριακής πίεσης και κατά επέκταση αυξάνει τις πιθανότητες εκδήλωσης καρδιακών προσβολών, εγκεφαλικού και γενικότερα νεφρικών και καρδιακών παθήσεων. Επίσης, μια διατροφή υψηλή σε trans λιπαρά αυξάνει την ‘κακή’ χοληστερίνη και μειώνει την ‘καλή’ χοληστερίνη με αποτέλεσμα να γινόμαστε πιο επιρρεπείς στην εκδήλωση καρδιοαγγειακών νοσημάτων.
Επειδή το fast–food είναι πολύ-θερμιδικό αυτό μας κάνει πιο επιρρεπείς στην εκδήλωση παχυσαρκίας που κατά επέκταση προκαλεί μια σωρεία προβλημάτων υγείας. Το χειρότερο πάντως είναι ότι άτομα τα οποία εξαρτώνται από μικρή ηλικία από το fast–food δεν μαθαίνουν ποτέ να προετοιμάζουν υγιεινά και ισορροπημένα γεύματα, βασικούς κανόνες μαγειρέματος και προετοιμασίας γευμάτων και το πόσο σημαντικό είναι να τρεφόμαστε σωστά.
Βλέπουμε λοιπόν ότι οι επιπτώσεις που έχει στην υγεία μας η υψηλή κατανάλωση fast-food μπορεί να είναι βραχυπρόθεσμες αλλά και μακροπρόθεσμες. Η διατροφή που δεν είναι ισορροπημένη μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην υγεία μας, με πολλά από αυτά να είναι μη αναστρέψιμα και να αποβούν μοιραία. Η διατροφή έχει πρωταρχικό ρόλο στην ομαλή λειτουργία του σώματος μας και στην γενικότερη έννοια της πρόληψης.
Καραγιάννης Νικόλαος BSc, SRD, MPhil
Διαιτολόγος – Dietitian
