Η ωμοφαγία σχετίζεται με την κατανάλωση μη επεξεργασμένων, ολικής αλέσεως, φυτικών και κατά προτίμηση βιολογικών τροφίμων. Αυτοί που έχουν υιοθετήσει αυτό το μοντέλο διατροφής υποστηρίζουν ότι τα τρία τέταρτα της ωμοφαγικής διατροφής θα πρέπει να αποτελείται αποκλειστικά από ωμά τρόφιμα. Επίσης, οι υποστηρικτές της πιστεύουν ότι η ωμοφαγία βελτιώνει την υγεία και την ευεξία, ενώ παράλληλα μειώνει την πιθανότητα εκδήλωσης ιατρικών παθήσεων. Η απώλεια βάρους δεν είναι το ζητούμενο για αυτούς που υιοθετούν την συγκεκριμένη διατροφική τάση, αλλά είναι αρκετά συχνό φαινόμενο για αυτούς που την ασπάζονται να παρατηρήσουν μείωση στο βάρος τους.
Η ωμοφαγική διατροφή στηρίζεται κατά κύριο λόγο σε τρόφιμα φυτικής προελεύσεως, κατατάσσοντας την σε ενός διαφορετικού τύπου vegan διατροφή. Ουσιαστικά ανάλογα με τα τρόφιμα που κάποιος επιλέγει να συμπεριλάβει στην διατροφή του η ωμοφαγική διατροφή μπορεί να είναι 100 % vegan και να αποκλείει κάθε ζωικής προελεύσεως τρόφιμο, μπορεί να είναι χορτοφαγική και να επιτρέπει την κατανάλωση ωμών αυγών και μη βιομηχανοποιημένων γαλακτοκομικών προϊόντων ή μπορεί να είναι ωμή παμφάγα διατροφή και να περιλαμβάνει ωμά ζωικά παράγωγα και ωμό ή αποξηραμένο κρέας. Το πώς ο καθένας αντιλαμβάνεται και ακολουθεί την ωμοφαγική διατροφή διαφέρει με αποτέλεσμα κάποιοι να καταναλώνουν κάποια μαγειρεμένα τρόφιμα και άλλοι καθόλου, ενώ για κάποιους αποτελεί τρόπο ζωής, για άλλους είναι απλά μια διατροφική επιλογή.
Τα τρόφιμα τα οποία συνήθως περιλαμβάνει η ωμοφαγική διατροφή είναι ωμά φρούτα και λαχανικά, αποξηραμένα φρούτα και λαχανικά, φρέσκους χυμούς από φρούτα και λαχανικά, εμποτισμένα και φυτρωμένα φασόλια, άλλα όσπρια και σπόρους, ωμούς ξηρούς καρπούς, ωμό βούτυρο από φιστίκια και αμύγδαλα, εναλλακτικά ροφήματα, όπως το γάλα αμυγδάλου ή καρύδας, ελαιόλαδο, διατροφική μαγιά, φύκια, πράσινη σκόνη τροφίμων, όπως μίγμα από ζυμωμένους βλαστούς σιταριού ή άλγη, τροφές που έχουν υποστεί ζύμωση, όπως κιμάκι και λάχανο τουρσί, μεταλλικό νερό, ποτέ βρύσης, και άλλα βιολογικά, φυσικά και μη βιομηχανοποιημένα τρόφιμα. Επίσης, για αυτούς που δεν επιθυμούν να ακολουθήσουν 100 % vegan διατροφή τρόφιμα τα οποία περιλαμβάνονται είναι ωμά αυγά, ωμό ψάρι, όπως το σούσι ή το σασίμι, ωμό ή αποξηραμένο κρέας και μη παστεριωμένα, μη ομογενοποιημένα γαλακτοκομικά προϊόντα. Τρόφιμα τα οποία δεν περιλαμβάνει η ωμοφαγική διατροφή είναι μαγειρεμένα και βιομηχανοποιημένα τρόφιμα, επεξεργασμένα έλαια, αλάτι, ζάχαρη, επεξεργασμένο αλεύρι, καφέ, τσάι, αλκοολούχα ποτά και ζυμαρικά.
Σε ότι αφορά την προετοιμασία γευμάτων οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται στην ωμοφαγική διατροφή είναι το μούλιασμα, η αποξήρανση και η πολτοποίηση. Τα τρόφιμα που καταναλώνονται συνήθως δεν προετοιμάζονται σε θερμοκρασίες μεγαλύτερες των 40° με 48° Κελσίου και μπορεί να χρησιμοποιηθεί μια συσκευή σαν αφυγραντήρας που θερμαίνει τα τρόφιμα με ζεστό αέρα. Στο διαδίκτυο υπάρχουν πολλές ιστοσελίδες με ιδέες και ‘συνταγές’ με ωμά τρόφιμα για όποιον ενδιαφέρεται να εμπλουτίσει επαρκώς την ωμοφαγική διατροφή που ακολουθεί.
Για κάποιον που επιλέγει να ακολουθήσει την ωμοφαγία υπάρχουν πολλά θετικά στοιχεία. Αρχικά, η υπεραυξημένη κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, οσπρίων και ξηρών καρπών, σε συνδυασμό με την ποικιλία, παρέχει στον οργανισμό μια πληθώρα βιταμινών, ιχνοστοιχείων, μετάλλων, ‘καλών’ λιπαρών οξέων και πρωτεϊνών. Είναι γνωστό ότι η προετοιμασία μαγειρεμένων γευμάτων προκαλεί καταστροφή και μείωση στις ποσότητες διατροφικών στοιχείων από τα τρόφιμα, όπως είναι η βιταμίνη C και τα συμπλέγματα της βιταμίνης Β, που ανήκουν στις υδατοδιαλυτές βιταμίνες. Επίσης, η ωμοφαγία δεν περιλαμβάνει βιομηχανοποιημένα τρόφιμα, τα οποία έχουν αρνητική επίδραση στην καρδιακή λειτουργία και είναι καρκινογόνα. Πολλοί που επιλέγουν να ακολουθήσουν την ωμοφαγική διατροφή παρατηρούν μείωση στο βάρος τους, επειδή τα φυτικά τρόφιμα είναι χαμηλά σε θερμίδες και η υψηλή κατανάλωση φυτικών ινών προκαλεί έντονο αίσθημα κορεσμού. Περαιτέρω θετικά στοιχεία της ωμοφαγικής διατροφής, σύμφωνα πάντα με τους υποστηριχτές της, χωρίς όμως να υπάρχει επιστημονική απόδειξη, είναι ότι δεν καταστρέφονται τα φυσικά ένζυμα των τροφών, όπως συμβαίνει με το μαγείρεμα, με αποτέλεσμα να μπορούν να πέμψουν τα τρόφιμα καλύτερα, έχουν περισσότερη ενέργεια και το δέρμα τους είναι καθαρότερο.
Στην αντίπερα όχθη, αυτοί που ακολουθούν την ωμοφαγική διατροφή διατρέχουν τον κίνδυνο της τροφικής δηλητηρίασης, καθώς το μαγείρεμα μειώνει τοξικές χημικές ουσίες που μπορεί να έχουν τρόφιμα όπως το ωμό κρέας και ψάρι, τα ωμά αυγά και τα μη παστεριωμένα γαλακτοκομικά προϊόντα, ενώ παράλληλα εξαλείφει παθογόνα βακτήρια από τα λαχανικά και τα φρούτα, που μπορεί να φέρουν. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείτε στην κατανάλωση κάποιον τροφίμων όπως είναι οι βλαστοί του φαγόπυρου, που είναι ευαίσθητοι στον ήλιο και μπορεί να είναι τοξικοί, τα κόκκινα φασόλια, που εμπεριέχουν μια χημική ουσία που ονομάζεται φυτοαιμαγλουτινίνη και μπορεί να είναι τοξική, οι βλαστοί φασολιών, που μπορεί να φέρουν βακτήρια όπως η σαλμονέλα και η λιστέρια, η ρίζα της κασάβας, που είναι τοξική στην ωμό μορφή, τα ωμά αυγά, που μπορεί να φέρουν βακτήρια σαλμονέλας, τα ωμά θαλασσινά, που μπορεί να φέρουν επικίνδυνα βακτήρια και τα μη παστεριωμένα γαλακτοκομικά, που μπορεί να φέρουν το βακτήριο της λιστέριας.
Μπορεί μια τόσο φυτική διατροφή να έχει πολλές θετικές επιδράσεις στην υγεία κάποιου, όμως η κατανάλωση ωμών τροφίμων ελλοχεύει κινδύνους και συνεπώς για κάποιον που θέλει να ασπαστεί την ωμοφαγία θα πρέπει να κάνει πολύ έρευνα στο τι μπορεί να φάει και τι όχι. Το μαγείρεμα των ωμών λαχανικών απελευθερώνει απαραίτητα διατροφικά στοιχεία όπως είναι το λυκοπένιο και το βήτα καροτένιο. Για κάποιον που ξεκινάει την ωμοφαγία μπορεί να παρουσιάσει αέρια και στομαχικές κράμπες, λόγω της υπεραυξημένης κατανάλωσης φυτικών ινών, αλλά λογικά με τον καιρό θα το συνηθίσει και θα το ξεπεράσει. Η απώλεια βάρους, που μπορεί να παρατηρήσει κάποιος που ακολουθεί την ωμοφαγία, δεν είναι απαραίτητα κάτι θεμιτό για όλους, με αποτέλεσμα να πρέπει να κάνει υπερβολική προσπάθεια για το αποτρέψει. Επίσης, όπως με κάθε διατροφή, απαιτείται οργάνωση και εξασφάλιση διατροφικής πληρότητας απαραιτήτων διατροφικών στοιχείων. Υπάρχουν διατροφικά στοιχεία τα οποία είναι πιο κοινά στα ζωικά τρόφιμα σε σχέση με τα φυτικά. Διατροφικά στοιχεία όπως οι πρωτεΐνες, η βιταμίνη Β12, ο σίδηρος, το ασβέστιο, η βιταμίνη D και τα ω-3 λιπαρά οξέα μπορεί να καταναλώνονται ανεπαρκώς στην ωμοφαγική διατροφή. Μικρή έρευνα του 2005 παρουσίασε ότι άτομα που ακολουθούν μια φυτική ωμοφαγική διατροφή είχαν χαμηλότερη οστική μάζα, χωρίς όμως να παρουσιάζουν οστικές παθήσεις. Μια άλλη έρευνα του 2005 έδειξε ότι η μακροχρόνια ωμοφαγική διατροφή μειώνει τη χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια, αλλά παράλληλα προκαλεί την μείωση της ‘καλής’ χοληστερίνης καθώς αυξάνει την ομοκυστεΐνη, λόγω της έλλειψης βιταμίνης Β12, και αυτό μπορεί να δημιουργήσει καρδιολογικά προβλήματα. Γυναίκες που ακολούθησαν την ωμοφαγική διατροφή για 3 χρόνια παρουσίασαν ανωμαλίες στον κύκλο των περιόδων τους. Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι η πληθώρα και ποικιλία στην κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, που επιβάλει η ωμοφαγική διατροφή, έχει πολύ θετική επίδραση στην λειτουργία του σώματος, αλλά είναι μια διατροφή, που αν δεν ακολουθηθεί στην εντέλεια, είναι πάρα πολύ πιθανό να προκαλέσει ελλείψεις σε πολύ σημαντικά διατροφικά στοιχεία με πολύ αρνητικές συνέπειες. Μπορεί σαν διατροφική τάση να κερδίζει όλο και περισσότερους υποστηρικτές, οι κίνδυνοι όμως που ελλοχεύουν σε επίπεδο διατροφικών δηλητηριάσεων είναι πολύ υψηλοί και θα ήταν πρέπον κάποιος να σκεφτεί πολύ σοβαρά πριν την ακολουθήσει. Η Μεσογειακή ισορροπημένη διατροφή παραμένει ως η κορυφαία διατροφή στον πλανήτη.
Καραγιάννης Νικόλαος BSc, SRD, MPhil
Διαιτολόγος – Dietitian
