Παλαιότερα γνωστό και με τον όρο σπαστική κολίτιδα, το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου είναι μία δυσλειτουργία που ταλαιπωρεί εκατομμύρια ανθρώπους στον Δυτικό κόσμο, καθώς υπολογίζεται ότι το ¼ του πληθυσμού υποφέρει σε κάποιο βαθμό από αυτή. Το μυστήριο που καλύπτει τα αίτια του συνδρόμου, δυσκολεύει σε σημαντικό βαθμό την αντιμετώπισή του, με αποτέλεσμα να απαιτείται άριστη συνεργασία μεταξύ του διαιτολόγου και του ασθενή προκειμένου να έχουμε θετικά αποτελέσματα.
Μεμονωμένα, το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου είναι μια ήπια πάθηση, αν και έχει τη δυνατότητα να προκαλέσει μεγάλη δυσφορία στους ασθενείς. Παρόλα αυτά, ακριβώς επειδή τα συμπτώματα του μοιάζουν με αυτά άλλων -πολύ πιο σοβαρών- ασθενειών, η περεταίρω εξέταση τους είναι απαραίτητη για την αποφυγή λάθους ή ελλιπούς διαγνώσεως ασθενειών όπως π.χ. κακοήθων όγκων, φλεγμονών ή κοιλιοκάκης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι μισοί απ’ όσους καταλήγουν σε διάφορες γαστρεντερολογικές κλινικές να πάσχουν από το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου.
Η πάθηση αυτή έχει χαρακτηριστικά συμπτώματα, αλλά χωρίς αυτά να προκύπτουν από κάποια δομική ή βιοχημική αιτία. Συχνά λοιπόν εμφανίζεται ως ένας συνδυασμός ανωμαλιών που σχετίζονται με την εκκένωση του εντέρου -όπως π.χ. δυσκοιλιότητα, διάρροια ή και τα δύο μαζί- συνοδευμένα από κοιλιακό πόνο και πρήξιμο. Το σύνδρομο αυτό εμφανίζεται συνήθως σε άτομα ηλικίας 15 και 40 ετών, αλλά η εμφάνιση του και σε άλλες ηλικίες είναι πολύ πιθανή. Ποσοτικά η εμφάνιση του είναι ίδια και στα δύο φύλα, αλλά οι γυναίκες που πάσχουν από αυτό είναι πιο πιθανό να ζητήσουν τη συμβουλή γιατρού.
Το σύνδρομο αυτό περιλαμβάνει, κατά κανόνα, τα παρακάτω συμπτώματα:
- Κοιλιακός πόνος ο οποίος εξαλείφεται με την εκκένωση του εντέρου ή σχετίζεται με την αλλαγή στη συχνότητα ή την πυκνότητα των κοπράνων.
- Με την ακανόνιστη εκκένωση του εντέρου για τουλάχιστον 2 ημέρες την εβδομάδα (παρουσιάζοντας ταυτόχρονα 3 ή περισσότερα από τα παρακάτω):
- Διαφοροποιημένη συχνότητα εκκένωσης κοπράνων (3 φορές τη μέρα ή 3 φορές την εβδομάδα)
- Διαφοροποιημένη φόρμα κοπράνων (σκληρότητα ή ρευστότητα κοπράνων)
- Διαφορά στο τρόπο εκκένωσης κοπράνων (με μεγάλη προσπάθεια, επείγουσα ανάγκη ή αίσθηση μη ολοκληρωμένης εκκένωσης του εντέρου)
- Πρωκτική βλέννα
- Κοιλιακό φούσκωμα ή αίσθηση πρηξίματος.
Η δριμύτητα των συμπτωμάτων μπορεί να διαφέρει: για κάποιους ανθρώπους μπορεί να είναι υπερβολικά εξουθενωτικά, ενώ για άλλους δεν είναι τίποτα άλλο παρά μόνο μια μικρή ενόχληση. Επίσης, αυτή η πάθηση μπορεί να παρουσιαστεί αυθόρμητα και με τον ίδιο ακριβώς τρόπο να εξαφανιστεί.
Οι αιτίες που προκαλούν αυτό το σύνδρομο είναι άγνωστες, αν και σε κάποιους ασθενείς έχουν εντοπιστεί κάποιες ανωμαλίες στην κινητικότητα των εντέρων και των σπλάχνων. Οι ψυχολογικοί παράγοντες θεωρούνται, επίσης, αρκετά σημαντικοί σε αυτούς τους ασθενείς, μια και πάνω από τους μίσους που ζητούν βοήθεια για αυτή την πάθηση έχουν κλινικά συμπτώματα άγχους, κατάθλιψης ή και τα δύο μαζί. Από την άλλη πλευρά όμως, πολλοί υποστηρίζουν ότι οι ψυχικές διαταραχές και το άγχος που εμφανίζουν αυτοί οι ασθενείς είναι το αποτέλεσμα του συνδρόμου του ευερέθιστου εντέρου από το οποίο πάσχουν.
Σε περίπτωση που τα συμπτώματα δυσκοιλιότητας, σκληρών κοπράνων και επείγουσας ανάγκης για επίσκεψη στη τουαλέτα κυριαρχούν, προτείνονται τα παρακάτω:
- Αύξηση της κατανάλωσης φυτικών ινών, ειδικά σε περιπτώσεις κατά τις οποίες η καθημερινή του κατανάλωση είναι χαμηλή. Για την αποφυγή του φουσκώματος και των αερίων είναι απαραίτητη η σταδιακή εισαγωγή φυτικών ινών στη διατροφή του ασθενή.
- Η επιπρόσθετη κατανάλωση υγρών μπορεί να αποβεί ευεργετική.
Σε περιπτώσεις που τα συμπτώματα της διάρροιας κυριαρχούν προτείνονται τα παρακάτω:
- Η κατανάλωση ινών δεν πρέπει να αυξηθεί, αλλά πιθανώς να μειωθεί.
- Συμπτώματα που σχετίζονται με την κατανάλωση τροφών μπορεί να παρουσιαστούν και ο ασθενής πρέπει να αποφύγει τροφές όπως τα αποξηραμένα φρούτα, τους ξηρούς καρπούς, τους σπόρους, τα φρούτα και τις φλούδες των λαχανικών καθώς και άλλες τροφές ή φαγητά με καρυκεύματα τα οποία μπορούν να φέρουν ενοχλήσεις.
- Πρέπει επίσης να δοθεί προσοχή στο ενδεχόμενο ο ασθενής να πάσχει από δυσανεξία στη λακτόζη ή άλλες τροφές, και ιδιαιτέρα το σιτάρι.
Σε περιπτώσεις τέλος που τα συμπτώματα του φουσκώματος και των αερίων κυριαρχούν, προτείνονται τα παρακάτω:
- Η πιθανότητα δυσανεξίας στη λακτόζη πρέπει να ερευνηθεί
Τα αέρια μπορούν να περιοριστούν με την μείωση της κατανάλωσης τροφών όπως τα μπιζέλια, τα φασόλια και οι φακές, τα κρεμμύδια και τα λαχανικά όπως για παράδειγμα το λάχανο και τα λαχανάκια Βρυξελλών.
Νικόλαος Καραγιάννης BSc, SRD, MPhil
Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
