Οι λάτρεις της υγιεινής διατροφής γνωρίζουν ήδη την σημαντική θρεπτική αξία που χαρίζουν στον οργανισμό μας το σιτάρι, η σίκαλη, το κριθάρι και η βρώμη. Το ψωμί και τα παράγωγα του αποτελούν σίγουρα αναπόσπαστο συστατικό της καθημερινής διατροφής μας, αλλά πόσοι από εμάς γνωρίζουμε ότι ένα από τα  συστατικά του, η γλουτένη, είναι ο κύριος υπαίτιος για μια από τις πιο συχνές παθήσεις του γαστρεντερικού συστήματος; Το όνομα της είναι κοιλιοκάκη και προσβάλει ένας στους 300 Έλληνες.

Τι είναι η Κοιλιοκάκη και ποιοι πάσχουν από αυτή;

Η Κοιλιοκάκη είναι μια κληρονομική πάθηση που σχετίζεται με το ανοσοποιητικό σύστημα και την παραγωγή αντιγλιαδινικών αντισωμάτων που επιδρούν και καταστρέφουν τους λαχνούς του λεπτού εντέρου με αποτέλεσμα την αδυναμία του οργανισμού να απορροφάει θρεπτικά στοιχεία, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία που καταναλώνει ο ασθενής στη διατροφή του. Η αδυναμία απορρόφησης στοιχείων διαφέρει από ασθενή σε ασθενή. Η δυσανεξία στη γλουτένη είναι μόνιμη και απαιτεί την αποφυγή αυτής της πρωτεΐνης στην διατροφή εφόρου ζωής.

Η ασθένεια παρουσιάζεται στα βρέφη μετά τον έκτο μήνα που αρχίζουν να καταναλώνουν βρεφικές φόρμουλες. Παρόλα αυτά οι περισσότερες διαγνώσεις Κοιλιοκάκης στην εποχή μας γίνονται στις ηλικίες μεταξύ 40 και 50 ετών και είναι πιο κοινές στις γυναίκες από ότι στους άνδρες (αναλογία 3 προς 1). Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν έγκυρα στατιστικά στοιχεία που να δείχνουν τον αριθμό των πασχόντων αλλά υπολογίζεται ότι 1 στους 300 πολίτες στην Ευρώπη παρουσιάζει δυσανεξία στη γλουτένη.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Το πιο κοινό σύμπτωμα αυτής της πάθησης είναι το «φούσκωμα και ο τυμπανισμός». Τα πιο δυσμενή συμπτώματα της ασθένειας, που σχετίζονται με την αδυναμία του οργανισμού να απορροφήσει θρεπτικά στοιχεία, είναι η στεατόρροια , που χαρακτηρίζεται με την αποβολή κοπράνων σε μεγάλες ποσότητες που φέρουν ανοιχτό χρώμα και έντονη οσμή, απώλεια βάρους, και έντονο πόνο στην κοιλιακή κοιλότητα. Αδυναμία ανάπτυξης παρουσιάζεται στα παιδιά σε συνδυασμό με αναιμία και αβιταμίνωση. Στους ενήλικες επιπλέον συμπτώματα που σχετίζονται με την χρόνια αδυναμία του οργανισμού να απορροφήσει θρεπτικά στοιχεία είναι η κούραση, ο εκνευρισμός, η δυσκολία στην αναπνοή, η αναιμία καθώς και η οστεοπόρωση, η ανεξήγητη απώλεια βάρους, η επαναλαμβανόμενη παρουσία στοματικού έλκους και τα νευρολογικά συμπτώματα.

Διάγνωση

Ο πιο έγκυρος τρόπος διάγνωσης είναι η βιοψία του λεπτού εντέρου μέσα από την οποία παρουσιάζεται ξεκάθαρα το μέγεθος της καταστροφής των λαχνών του λεπτού εντέρου.

Θεραπεία

Η συνεργασία του ασθενή που πάσχει από Κοιλιοκάκη με τον κλινικό διαιτολόγο είναι απαραίτητη. Ο διαιτολόγος είναι σε θέση να ενημερώσει τον ασθενή για όλες τις διατροφικές πηγές γλουτένης (όπως π.χ. σιτάρι, σίκαλη, κριθάρι, βρώμη), καθώς και για όλες εκείνες τις τροφές που δεν εμπεριέχουν γλουτένη.

Κοινώς πρέπει να αποφεύγονται διατροφικά προϊόντα που περιέχουν αλεύρι (π.χ. ψωμί, φρυγανιές, μπισκότα, πίτσες, πίτες, γλυκά, συσκευασμένες σούπες του εμπορίου κ.α.), τα ζυμαρικά (π.χ. μακαρόνια, σπαγγέτι, κριθαράκι), κάποια αλλαντικά, τα κονσερβοποιημένα προϊόντα (π.χ. σάλτσες, λαχανικά, όσπρια, γλυκά, μαγιονέζα, μουστάρδα), τα επαλειφόμενα τυριά, τα κατεργασμένα καρυκεύματα, μερικά έτοιμα ροφήματα όπως η σοκολάτα καθώς και κάποια αλκοολούχα ποτά (π.χ. μπίρα, ουίσκι, βότκα, τζιν).

Αντίθετα, επιτρέπονται όλα τα φρέσκα και κατεψυγμένα λαχανικά, τα φρέσκα κρέατα, τα ψάρια και τα πουλερικά, τα αυγά, τα γαλακτοκομικά προϊόντα (γάλα, τυρί, γιαούρτι), το καλαμπόκι, το ρύζι, η πατάτα και τα προϊόντα τους, το λάδι, το βούτυρο και η μαργαρίνη, και τέλος το μέλι και η μαρμελάδα. Παράλληλα υπάρχει πληθώρα διατροφικών προϊόντων τα οποία μπορούν οι ασθενείς να προμηθευτούν από τα φαρμακεία που δεν εμπεριέχουν γλουτένη, όπως ζυμαρικά, ψωμί, κέικ, μπισκότα, βάση για πίτσες και δημητριακά.

Τέλος, ο ασθενής πέρα από την επαφή του με τον κλινικό διαιτολόγο και τον γαστροεντερολόγο μπορεί να βρει σημαντικές πληροφορίες για την ασθένεια και την αντιμετώπιση της στην ιστοσελίδα www.coeliac.gr.

Νικόλαος Καραγιάννης BSc, SRD, MPhil

Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος