Το γαστρικό by-pass γνωστό και ως γαστρική παράκαμψη είναι μια χειρουργική επέμβαση για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Τα επίπεδα της παχυσαρκίας συνεχώς αυξάνονται με την αύξηση του πληθυσμού στον πλανήτη. Συνήθως η επέμβαση του γαστρικού by-pass ενδείκνυται για άτομα τα οποία πάσχουν από θνησιγενή παχυσαρκία (morbid obesity) και ορίζεται από ένα Δείκτη Σωματικής Μάζας μεγαλύτερου του 40 kg/m2 (βάρος σε κιλά διά το τετράγωνου του ύψους σε μέτρα). Η παχυσαρκία αποτελεί κύρια αιτία για την εκδήλωση παθήσεων όπως είναι η υπέρταση, τα καρδιοαγγειακά νοσήματα, ο διαβήτης, τα αρθρικά νοσήματα, η καρκινογένεση κ.α. Στην σύγχρονη εποχή είναι αρκετά κοινό για άτομα που πάσχουν από θνησιγενή παχυσαρκία να καταφεύγουν στην επέμβαση του γαστρικού by-pass για να αντιμετωπίσουν την νόσο τους και να μειώσουν τις πιθανότητες νοσηρότητες και θνησιμότητας της παχυσαρκίας.
Ενώ η σωστή διατροφή και η φυσική δραστηριότητα θεωρούνται οι πρωταρχικοί μέθοδοι της αντιμετώπισης της παχυσαρκίας, πολλοί νοιώθουν ότι χρειάζονται κάτι περισσότερο για την αντιμετώπιση του συσσωρευμένου βάρους. Σε γενικές γραμμές η επέμβαση του γαστρικού by-pass είναι μια βιώσιμη και μακροπρόθεσμη επιλογή για κάποιον που θέλει να αντιμετωπίσει την θνησιγενή παχυσαρκία. Η επέμβαση είτε λειτουργεί περιοριστικά μειώνοντας το μέγεθος του στομάχου, παρακάμπτοντας το, είτε δυσαπορροφητικά παρακάμπτοντας μεγαλύτερο μέρος του λεπτού εντέρου και μειώνοντας την ποσότητα φαγητού που το διαπερνάει, είτε περιλαμβάνει και τις δυο φάσεις που προαναφέρθηκαν.
Η Λαπαροσκοπική Ρυθμιζόμενη Γαστρική Ταινία είναι η λιγότερο επεμβατική χειρουργική θεραπεία, καθώς ο χειρούργος μέσα από μια μικρή τομή στην άνω κοιλιακή χώρα λαπαροσκοπικά τοποθετεί μια ρυθμιζόμενη ζώνη γύρω από το πάνω μέρος του στομάχου δημιουργώντας μια μικρή σακούλα και κατά επέκταση μειώνοντας το μέγεθος του στομάχου, με αποτέλεσμα ο ασθενής να αισθάνεται πιο άμεσα κορεσμό με την κατανάλωση φαγητού. Η Λαπαροσκοπική Ρυθμιζόμενη Γαστρική Ταινία δίνει την δυνατότητα στον χειρούργο να μπορεί σε μελλοντική φάση να αυξομειώσει το μέγεθος της στομαχικής σακούλας και κατά επέκταση του όγκου του φαγητού που καταναλώνει ο ασθενής.
Η Επιμήκης Κάθετη Γαστρεκτομή (γαστρικό μανίκι) γνωστή και ως συρραφή στομάχου, ο χειρούργος αφαιρεί μόνιμα μέρος του στομάχου και τα περισσότερα ή και όλα τα κύτταρα παραγωγής γκρελίνης από το στρώμα της βλεννογόνου του στομάχους, η οποία είναι μια ορμόνη που αυξάνει την όρεξη. Συνεπώς, η επέμβαση επιδιώκει να μειώσει το μέγεθος του στομάχους και την όρεξη του ασθενή. Τα εναπομείναντα μέρη του στομάχου ενώνονται με την χρήση χειρουργικού συρραπτικού.
Η γαστρική παράκαμψη κατά Roux en-Y ανήκει στις δυσαπορροφητικές επεμβάσεις της γαστρικής παράκαμψης κατά την οποία ο χειρούργος μειώνει το μέγεθος του στομάχου όσο μια μπάλα του γκολφ, με την χρήση χειρουργικού συρραπτικού, και στη συνέχεια ενώνει το εναπομείναν στομάχι με το σημείου του λεπτού εντέρου γνωστό ως Roux limp, με αποτέλεσμα να παρακάμπτει το μεγαλύτερος μέρος του λεπτού εντέρου. Συνεπώς, το φαγητό φεύγει από την μικρή στομαχική σακούλα παρακάμπτοντας το λεπτό έντερο και μειώνοντας αισθητά την δυνατότητα του σώματος να απορροφήσει την λαμβανόμενη τροφή.
Ο χρόνος ανάρρωσης μετά το γαστρικό by-pass σχετίζεται με την μέθοδο που χρησιμοποιείται με τις πιο επεμβατικές να απαιτούν μεγαλύτερη χρονική περίοδο. Επίσης, η επιτυχία του χειρουργείου σχετίζεται και με την πιθανότητα εκδήλωσης επιπλοκών, που μπορεί να υπάρξουν. Η διατροφή του ασθενή μετά την επέμβαση πρέπει να περάσει από στάδια για να μην υπάρξουν επιπλοκές. Την πρώτη μέρα ο ασθενής πρέπει να καταναλώνει μόνο νερό για καθαρή ενυδάτωση και μόνο. Από την επόμενη μέρα μπορεί να καταναλώνει υγρά πρωτεϊνικά συμπληρώματα διατροφής και για μια διάρκεια δεκατεσσάρων ημερών ή περισσότερο. Στην επόμενη φάση ο ασθενής μπορεί να καταναλώσει πολτοποιημένα γεύματα, σε συνδυασμό με τα πρωτεϊνικά συμπληρώματα διατροφής, για περαιτέρω εμπλουτισμό της διατροφής του. Μετά από μια περίοδο εφτά εβδομάδων ο ασθενής μπορεί να αρχίσει να καταναλώνει κανονική τροφή αποφεύγοντας κάποια διατροφικά στοιχεία, όπως επιπρόσθετα σάκχαρα και καφεΐνη. Το ιατρικό ιστορικό του ασθενή θα διαμορφώσει την διατροφή που θα πρέπει να ακολουθήσει, πάντα σε συνεργασία με τον κλινικό διαιτολόγο, για την εξασφάλιση της διατροφικής πληρότητας.
Όπως με όλες τις χειρουργικές επεμβάσεις έτσι και το γαστρικό by-pass υπάρχει ο κίνδυνος της βακτηρίακης μόλυνσης, αλλά αναμφισβήτητα η πεποίθηση ότι η πιθανότητα κάποιος να πεθάνει από την χειρουργική επέμβαση του γαστρικού by-pass είναι μεγαλύτερη, σε σχέση με τις πιθανότητες θνησιμότητας από την παχυσαρκία, είναι λανθασμένη. Στην Αμερική η πιθανότητα κάποιος να πεθάνει από την επέμβαση του γαστρικού by-pass είναι της τάξης του 0,13 %, περίπου ένας στους 1000 ασθενείς που κάνει την επέμβαση του γαστρικού by-pass και σε σχέση με άλλες χειρουργικές επεμβάσεις είναι πιο ασφαλής. Οι ασθενείς μετά το γαστρικό by-pass μπορεί να υποφέρουν από το σύνδρομο ντάμπινγκ (dumping syndrome), που συνήθως παρουσιάζουν ασθενείς μετά από επεμβατικές χειρουργικές θεραπείες του γαστρεντερικού, και σχετίζεται με το απότομο πέρασμα φαγητού από το στομάχι στο λεπτό έντερο, σε μεγάλες ποσότητες. Τα συμπτώματα που μπορεί να υποφέρουν οι ασθενείς, σε έντονο βαθμό, είναι εφίδρωση, ζάλη, ταχυκαρδία, κοιλιακό πόνο, αναγούλα, εμετό και διάρροια. Επίσης, ενώ ο χειρούργος υποχρεούται να ελέγξει ενδελεχώς για διαρροές από τα σημεία του γαστρεντερικού που έχουν συρραφτεί, είναι πιθανό να υπάρξουν διαρροές σε μεταγενέστερη χρονική περίοδο. Οι ασθενείς μπορεί να υποφέρουν από δυσκοιλιότητα λόγω ανεπαρκούς κατανάλωσης υγρών. Οι ασθενείς μπορεί να παρουσιάσουν δερματικές πτυχές ως αποτέλεσμα της απότομης απώλειας βάρους, αλλά αυτό θα μπορούσε να το προκαλέσει οποιαδήποτε τρόπος απότομης απώλειας βάρους. Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα ο ασθενής να λαμβάνει ανεπαρκή πρόσληψη βιταμινών και περαιτέρω διατροφικών στοιχείων μέσα από την διατροφή του και συνεπώς η παροχή διατροφικών υποδείξεων, για την πληρότητα της διατροφής του ασθενή, από διαιτολόγο είναι απαραίτητη. Δεν είναι απαραίτητο ότι το γαστρικό by-pass θα επιφέρει 100 % απώλεια βάρους. Αν ο ασθενής δεν αλλάξει τις διατροφικές του συνήθειες και δεν υιοθετήσει μια ισορροπημένη διατροφή δεν θα βιώσει μείωση στο βάρος του. Επίσης, στην περίπτωση της Λαπαροσκοπικής Ρυθμιζόμενης Γαστρικής Ταινίας, η ταινία που έχει τοποθετηθεί μπορεί να χαλαρώσει με την πάροδο του χρόνου με αποτέλεσμα να επιτρέπει στον ασθενή να αυξήσει την ποσότητα φαγητού που καταναλώνει και να παρατηρήσει αύξηση βάρους, παρά μείωση.
Είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε ότι η επέμβαση του γαστρικού by-pass δεν είναι μια εύκολη και ανώδυνη λύση και απαιτεί να γίνουν πολλές διαφοροποιήσεις στην διατροφή κάποιου για να επέλθει η πολυπόθητη απώλεια βάρους. Εξίσου, σημαντικό κομμάτι μπορεί να αποτελέσει και η ψυχολογική υποστήριξη του ασθενή, είτε ατομικά, είτα μέσα από ομάδες ασθενών με γαστρικό by-pass, για να ενισχυθεί η προσπάθεια τους να ακολουθήσουν την μεταχειρουργική τους ρουτίνα, να υιοθετήσουν σωστές διατροφικές συνήθειες και να υποστηριχτούν σε συναισθηματικό επίπεδο. Όποιος δεν είναι διατεθειμένος να επιφέρει ριζικές αλλαγές στη διατροφική του συμπεριφορά θα ήταν πρέπων να αποφύγει το γαστρικό by-pass, διότι θα υποφέρει την ανάρρωση μιας χειρουργικής επέμβασης και θα σπαταλήσει τα χρήματα του χωρίς να έχει ουσιαστικό αποτέλεσμα.
Καραγιάννης Νικόλαος BSc, SRD, MPhil
Διαιτολόγος – Dietitian
